هر کار و موردی سر موقع بودن آن اهمیت دارد .و از وقت آن بگذرد آن مزه اولیه را ندارد.نماز خواندن هم همین طور است .نماز اول وقت پربارتر و فضیلت های زیادی دارد که در آیات و روایات ذکر شده و مسلمانان را سفارش کرده اند.و اثار و برکاتی دارد که حیف است برای بی مورد از اول وقت آن بگذریم .
خواندن نماز اول وقت در قرآن و همچنین روایات و احادیث گوناگونی توصیه شده است و برای آن آثار و برکات زیادی ذکر شده است.
اهمیت، فضیلت و نماز اول وقت
انجام هر کاری زمان خاصی دارد و در صورت تحقق یافتن در آن زمان، دارای تاثیر مناسب و بیشتری خواهد بود. به طور مثال خوردن غذا یا مصرف دارو در زمانهای مشخصی باید باشد تا تاثیر مطلوب را بر جای گذارد در غیر اینصورت انسان با مشکل مواجه می شود.
چنانچه پیامبر اکرم(ص) در این زمینه فرمودند:
«کارها در گرو زمان و فرصت خاص خویشند».(بحارالأنوار، ج 74، ص 166)
اوقات نماز نیز فرصت هایی هستند که نوعاً مناسب ترین شرایط برای نماز است از همین رو نماز خواندن در آن اوقات نشاط آور، انرژی بخش و دارای تأثیرات ویژه است.
نماز اول وقت
فضیلت خواندن نماز اول وقت در قرآن
برخی آیات قرآن نیز بر لزوم نماز اوّل وقت اشاره دارد. خداوند می فرماید:
«فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضاعُوا الصَّلاةَ وَ اتَّبَعُوا الشَّهَواتِ فَسَوْفَ یلْقَوْنَ غَیا» (سوره مریم، آیه 59)
ترجمه:امّا پس از آنان، فرزندان ناشایسته ای روی کار آمدند که نماز را تباه کردند، و از شهوات پیروی نمودند؛ و به زودی (مجازات) گمراهی خود را خواهند دید!
خداوند متعال در این آیه از گروهی نام برده اند که به دلیل ضایع کردن نماز و پیروی شهوات گرفتار غی خواهند شد. (بحارالأنوار، ج 23، ص 223)
«رِجالٌ لا تُلْهِیهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَیعٌ عَنْ ذِکرِ اللَّهِ وَ إِقامِ الصَّلاةِ» (سوره نور، آیه 37)
ترجمه: مردانی که نه تجارت و نه معامله آنها را از یاد خداوند و بر پا داشتن نماز غافل نمی کند.
در روایت آمده:آنها تاجرانی هستند که تجارت و بیع، آنان را از یاد خداوند غافل نمی سازد، هنگامی که وقت داخل می شود حق آن را ادا می کنند. (تفسیر نمونه، ج 14، ص 486)
«فَوَیلٌ لِلْمُصَلِّینَ، الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ» (سوره ماعون، آیه 4 و 5 )
ترجمه: پس وای بر نمازگزارانی که، در نماز خود سهل انگاری می کنند.
سوره ماعون
یونس بن عمّار می گوید:از حضرت صادق علیه السلام از معنای این آیه سؤال کردم که آیا مراد، وسوسه شیطان است که انسان را گرفتار سهو می کند؟
امام صادق(ع) فرمودند:
«خیر، هر انسانی گرفتار سهو در نماز می شود و لیکن مراد این است که نماز می خواند، ولی آن را در اوّل وقتش نمی خواند» (وسائل الشیعة، ج 4، ص 114)
«وَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ یحافِظُونَ» (سوره انعام، آیه 92)
ترجمه:و بر نمازهای خویش، مراقبت می کنند!
تفسیر معروف آیه، این است که مراد از محافظت بر نماز، محافظت بر وقت نماز است. (تفسیر المیزان، ج 7، ص 389)
فضیلت خواندن نماز اول وقت در روایات و احادیث
امیرالمؤمنین(ع) فرمودند:
«هیچ عمل و طاعتی نزد خدای با عزّت و جلال از نماز محبوب تر نیست، پس هیچ چیز از امور دنیا از بجا آوردن نماز در وقت هایش شما را مشغول نگرداند، زیرا خداوند با عزت و جلال جماعت و گروهی را مذمّت کرده و فرموده است:
کسانی که از نمازشان غفلت می ورزند یعنی وقت های آن را سبک می شمارند. (وسائل الشیعة، ج 4، ص 113 )
در مورد نماز ظهر از امام صادق(ع) روایت شده است:
به هنگام ظهر درهای آسمان گشوده می شود و بادهای (رحمت) وزیده می شود و خداوند به مخلوقاتش نظر می کند» که در مورد بقیه نمازها نیز به همین صورت است.(وسائل الشیعة، ج 7، ص 66)
اهمیت نماز اول وقت
تفاوت نماز اوّل وقت با آخر وقت
امام صادق(ع) تفاوت نماز اوّل وقت با آخر وقت را چنین بیان داشته اند:
«فضیلت اوّل وقت بر آخر آن همانند فضیلتی است که آخرت بر دنیا دارد». (ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 36)
اهمیت این مسئله زمانی به اوج خود می رسد که از سوی ائمه(ع) خواندن نماز اوّل وقت به عنوان یکی از علائم شیعه مطرح می گردد.
آثار اخروی نماز اول وقت
بعد از بیان برکات دنیوی نماز اول وقت در ابتدای این بخش از دین و مذهب نمناک لازم دانستیم به بررسی آثار اخروی آن نیز بپردازیم.
پیامبراکرم(ص) فرمودند:
«خدای شما می فرماید:این نمازهای پنج گانه فریضه است، پس کسی این نمازها را در وقتش بجا آورد و محافظت بر او نماید، روز قیامت مرا ملاقات خواهد کرد. و بر عهده من است که او را وارد بهشت کنم، و کسی که در وقتش نمازها را بجا نیاورد و محافظت بر او نکند، در این صورت بر من است که اگر بخواهم او را عذاب می کنم، و اگر بخواهم او را می بخشایم». (ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 29)
«بنده ای (نمازگزار) که اهتمام و مواظبت به اوقات نماز نماید، و مواضع آفتاب را برای وقت نمازش دقّت کند، من ضمانت می کنم برای او راحتی در دم مرگ را و دفع و رفع هموم و درد و اندوه و نجات از آتش جهنم را».(بحارالأنوار، ج 80، ص 9)
امام باقر(ع) فرمودند:
«هر مؤمنی محافظت بر نمازش نماید، و او را در وقتش بجا آورد، از انسان های غافل شمرده نمی شود».(الکافی، ج 3، ص 270الکافی، ج 3، ص 270)
تاثیر نماز اول وقت
آثار و برکات نماز اول وقت
برآورده شدن حاجات
امام حسن عسکری(ع)فرمودند:
«موسی به عمران با خداوند سخن گفت و از پروردگار خویش پرسید:خدایا! پاداش کسی که نمازش را اوّل وقت می خواند چیست؟ خداوند تبارک و تعالی فرمود:خواهش و خواسته او را برآورده می کنم و بهشت را بر او مباح می گردانم» (بحارالأنوار، ج 13، ص 327)
ورود به بهشت و دوری از جهنم
امام محمد باقر (ع) فرمودند:
هر کس نماز واجب را در حالی که عارف به حق آن است در وقتش بخواند، به گونه ای که چیزی دیگر را بر آن ترجیح ندهد، خداوند برای وی برائت از جهنم می نویسد که او را عذاب نکند، و کسی که درغیر وقتش به جا آورد در حالی که چیزی دیگر را بر آن ترجیح دهد، خداوند می تواند او را ببخشد یا عذابش کند.(وسائل الشیعه، ج 3، ص 81، ح 23)
مصون ماندن از بلایای دنیا
پیامبر اکرم(ص)فرمودند:
«هنگامی که خداوند سبحان، از آسمان آفت نازل کرد حاملین قرآن، رعایت کنندگان خورشید، یعنی کسانی که اوقات نماز را مراعات کنند، و مساجد را آباد می سازند از این آفت در امانند».(مستدرک الوسائل، ج 3، ص 149)
خاموش شدن آتش گناهان
پیامبر اکرم(ص) می فرماید:
«وقت هر نماز فرا می رسد، فرشته ای در میان مردم ندا سر می دهد برخیزید، به وسیله نمازتان، آن آتش گناه را که خودتان فراهم کردید، خاموش کنید».(صدوق، أمالی، ص 496)
نماز خواندن
دعای خیر
امام باقر(ع) فرمودند:
«هرگاه نماز در اوّل وقت بالا برود، سفید و درخشان به سوی صاحبش باز می گردد و به او خطاب می کند:از من مواظبت نمودی خدا تو را حفظ کند...».(وسائل الشیعة، ج 4، ص 108)
راندن شیطان
امام صادق (ع) فرمودند:
«هنگام مرگ ملک الموت شیطان را (در آن هنگام که می خواهد ایمان انسان ها را بگیرد) از کسی که محافظت به (اوقات) نماز می کند، دفع می کند و شهادتین «اشهد ان لا اله الا اللّه و ان محمداً رسول اللّه» را در این حالت به او تلقین می کند».( من لایحضره الفقیه، ج 1، ص 137)
رفع گرفتاری ها
پیامبراکرم (ص) فرمودند:
«بنده ای نیست که به وقت های نماز و جاهای خورشید اهمیت بدهد، مگر این که من سه چیز را برای او ضمانت می کنم:برطرف شدن گرفتاری ها و ناراحتی ها، آسایش و خوشی به هنگام مردن و نجات از آتش. (سفینه البحار، ج 2، ص 42)
رضایت و خشنودی خداوند
امام صادق(ع) فرمودند:
اول وقت، خشنودی خداست و آخر آن، عفو خداست، و عفو نمی باشد مگر از جهت گناه.” 6 و در مقابل، تأخیر نماز موجب خشم خداست چرا که پیامبر اکرم(ص) به حضرت علی(ع) فرمودند:“نماز را با وضوی کامل و شاداب در وقتش به جای آور که تأخیر انداختن نماز بدون جهت، باعث غضب پروردگار است.( من لا یحضره الفقیه، ج1، ص217، ح651 ؛ بحارالانوار، ج79، ص351، ح23
هر کار و موردی سر موقع بودن آن اهمیت دارد .و از وقت آن بگذرد آن مزه اولیه را ندارد.نماز خواندن هم همین طور است .نماز اول وقت پربارتر و فضیلت های زیادی دارد که در آیات و روایات ذکر شده و مسلمانان را سفارش کرده اند.و اثار و برکاتی دارد که حیف است برای بی مورد از اول وقت آن بگذریم .
خواندن نماز اول وقت در قرآن و همچنین روایات و احادیث گوناگونی توصیه شده است و برای آن آثار و برکات زیادی ذکر شده است.
اهمیت، فضیلت و نماز اول وقت
انجام هر کاری زمان خاصی دارد و در صورت تحقق یافتن در آن زمان، دارای تاثیر مناسب و بیشتری خواهد بود. به طور مثال خوردن غذا یا مصرف دارو در زمانهای مشخصی باید باشد تا تاثیر مطلوب را بر جای گذارد در غیر اینصورت انسان با مشکل مواجه می شود.
چنانچه پیامبر اکرم(ص) در این زمینه فرمودند:
«کارها در گرو زمان و فرصت خاص خویشند».(بحارالأنوار، ج 74، ص 166)
اوقات نماز نیز فرصت هایی هستند که نوعاً مناسب ترین شرایط برای نماز است از همین رو نماز خواندن در آن اوقات نشاط آور، انرژی بخش و دارای تأثیرات ویژه است.
نماز اول وقت
فضیلت خواندن نماز اول وقت در قرآن
برخی آیات قرآن نیز بر لزوم نماز اوّل وقت اشاره دارد. خداوند می فرماید:
«فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضاعُوا الصَّلاةَ وَ اتَّبَعُوا الشَّهَواتِ فَسَوْفَ یلْقَوْنَ غَیا» (سوره مریم، آیه 59)
ترجمه:امّا پس از آنان، فرزندان ناشایسته ای روی کار آمدند که نماز را تباه کردند، و از شهوات پیروی نمودند؛ و به زودی (مجازات) گمراهی خود را خواهند دید!
خداوند متعال در این آیه از گروهی نام برده اند که به دلیل ضایع کردن نماز و پیروی شهوات گرفتار غی خواهند شد. (بحارالأنوار، ج 23، ص 223)
«رِجالٌ لا تُلْهِیهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَیعٌ عَنْ ذِکرِ اللَّهِ وَ إِقامِ الصَّلاةِ» (سوره نور، آیه 37)
ترجمه: مردانی که نه تجارت و نه معامله آنها را از یاد خداوند و بر پا داشتن نماز غافل نمی کند.
در روایت آمده:آنها تاجرانی هستند که تجارت و بیع، آنان را از یاد خداوند غافل نمی سازد، هنگامی که وقت داخل می شود حق آن را ادا می کنند. (تفسیر نمونه، ج 14، ص 486)
«فَوَیلٌ لِلْمُصَلِّینَ، الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ» (سوره ماعون، آیه 4 و 5 )
ترجمه: پس وای بر نمازگزارانی که، در نماز خود سهل انگاری می کنند.
سوره ماعون
یونس بن عمّار می گوید:از حضرت صادق علیه السلام از معنای این آیه سؤال کردم که آیا مراد، وسوسه شیطان است که انسان را گرفتار سهو می کند؟
امام صادق(ع) فرمودند:
«خیر، هر انسانی گرفتار سهو در نماز می شود و لیکن مراد این است که نماز می خواند، ولی آن را در اوّل وقتش نمی خواند» (وسائل الشیعة، ج 4، ص 114)
«وَ هُمْ عَلی صَلاتِهِمْ یحافِظُونَ» (سوره انعام، آیه 92)
ترجمه:و بر نمازهای خویش، مراقبت می کنند!
تفسیر معروف آیه، این است که مراد از محافظت بر نماز، محافظت بر وقت نماز است. (تفسیر المیزان، ج 7، ص 389)
فضیلت خواندن نماز اول وقت در روایات و احادیث
امیرالمؤمنین(ع) فرمودند:
«هیچ عمل و طاعتی نزد خدای با عزّت و جلال از نماز محبوب تر نیست، پس هیچ چیز از امور دنیا از بجا آوردن نماز در وقت هایش شما را مشغول نگرداند، زیرا خداوند با عزت و جلال جماعت و گروهی را مذمّت کرده و فرموده است:
کسانی که از نمازشان غفلت می ورزند یعنی وقت های آن را سبک می شمارند. (وسائل الشیعة، ج 4، ص 113 )
در مورد نماز ظهر از امام صادق(ع) روایت شده است:
به هنگام ظهر درهای آسمان گشوده می شود و بادهای (رحمت) وزیده می شود و خداوند به مخلوقاتش نظر می کند» که در مورد بقیه نمازها نیز به همین صورت است.(وسائل الشیعة، ج 7، ص 66)
اهمیت نماز اول وقت
تفاوت نماز اوّل وقت با آخر وقت
امام صادق(ع) تفاوت نماز اوّل وقت با آخر وقت را چنین بیان داشته اند:
«فضیلت اوّل وقت بر آخر آن همانند فضیلتی است که آخرت بر دنیا دارد». (ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 36)
اهمیت این مسئله زمانی به اوج خود می رسد که از سوی ائمه(ع) خواندن نماز اوّل وقت به عنوان یکی از علائم شیعه مطرح می گردد.
آثار اخروی نماز اول وقت
بعد از بیان برکات دنیوی نماز اول وقت در ابتدای این بخش از دین و مذهب نمناک لازم دانستیم به بررسی آثار اخروی آن نیز بپردازیم.
پیامبراکرم(ص) فرمودند:
«خدای شما می فرماید:این نمازهای پنج گانه فریضه است، پس کسی این نمازها را در وقتش بجا آورد و محافظت بر او نماید، روز قیامت مرا ملاقات خواهد کرد. و بر عهده من است که او را وارد بهشت کنم، و کسی که در وقتش نمازها را بجا نیاورد و محافظت بر او نکند، در این صورت بر من است که اگر بخواهم او را عذاب می کنم، و اگر بخواهم او را می بخشایم». (ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 29)
«بنده ای (نمازگزار) که اهتمام و مواظبت به اوقات نماز نماید، و مواضع آفتاب را برای وقت نمازش دقّت کند، من ضمانت می کنم برای او راحتی در دم مرگ را و دفع و رفع هموم و درد و اندوه و نجات از آتش جهنم را».(بحارالأنوار، ج 80، ص 9)
امام باقر(ع) فرمودند:
«هر مؤمنی محافظت بر نمازش نماید، و او را در وقتش بجا آورد، از انسان های غافل شمرده نمی شود».(الکافی، ج 3، ص 270الکافی، ج 3، ص 270)
تاثیر نماز اول وقت
آثار و برکات نماز اول وقت
برآورده شدن حاجات
امام حسن عسکری(ع)فرمودند:
«موسی به عمران با خداوند سخن گفت و از پروردگار خویش پرسید:خدایا! پاداش کسی که نمازش را اوّل وقت می خواند چیست؟ خداوند تبارک و تعالی فرمود:خواهش و خواسته او را برآورده می کنم و بهشت را بر او مباح می گردانم» (بحارالأنوار، ج 13، ص 327)
ورود به بهشت و دوری از جهنم
امام محمد باقر (ع) فرمودند:
هر کس نماز واجب را در حالی که عارف به حق آن است در وقتش بخواند، به گونه ای که چیزی دیگر را بر آن ترجیح ندهد، خداوند برای وی برائت از جهنم می نویسد که او را عذاب نکند، و کسی که درغیر وقتش به جا آورد در حالی که چیزی دیگر را بر آن ترجیح دهد، خداوند می تواند او را ببخشد یا عذابش کند.(وسائل الشیعه، ج 3، ص 81، ح 23)
مصون ماندن از بلایای دنیا
پیامبر اکرم(ص)فرمودند:
«هنگامی که خداوند سبحان، از آسمان آفت نازل کرد حاملین قرآن، رعایت کنندگان خورشید، یعنی کسانی که اوقات نماز را مراعات کنند، و مساجد را آباد می سازند از این آفت در امانند».(مستدرک الوسائل، ج 3، ص 149)
خاموش شدن آتش گناهان
پیامبر اکرم(ص) می فرماید:
«وقت هر نماز فرا می رسد، فرشته ای در میان مردم ندا سر می دهد برخیزید، به وسیله نمازتان، آن آتش گناه را که خودتان فراهم کردید، خاموش کنید».(صدوق، أمالی، ص 496)
نماز خواندن
دعای خیر
امام باقر(ع) فرمودند:
«هرگاه نماز در اوّل وقت بالا برود، سفید و درخشان به سوی صاحبش باز می گردد و به او خطاب می کند:از من مواظبت نمودی خدا تو را حفظ کند...».(وسائل الشیعة، ج 4، ص 108)
راندن شیطان
امام صادق (ع) فرمودند:
«هنگام مرگ ملک الموت شیطان را (در آن هنگام که می خواهد ایمان انسان ها را بگیرد) از کسی که محافظت به (اوقات) نماز می کند، دفع می کند و شهادتین «اشهد ان لا اله الا اللّه و ان محمداً رسول اللّه» را در این حالت به او تلقین می کند».( من لایحضره الفقیه، ج 1، ص 137)
رفع گرفتاری ها
پیامبراکرم (ص) فرمودند:
«بنده ای نیست که به وقت های نماز و جاهای خورشید اهمیت بدهد، مگر این که من سه چیز را برای او ضمانت می کنم:برطرف شدن گرفتاری ها و ناراحتی ها، آسایش و خوشی به هنگام مردن و نجات از آتش. (سفینه البحار، ج 2، ص 42)
رضایت و خشنودی خداوند
امام صادق(ع) فرمودند:
اول وقت، خشنودی خداست و آخر آن، عفو خداست، و عفو نمی باشد مگر از جهت گناه.” 6 و در مقابل، تأخیر نماز موجب خشم خداست چرا که پیامبر اکرم(ص) به حضرت علی(ع) فرمودند:“نماز را با وضوی کامل و شاداب در وقتش به جای آور که تأخیر انداختن نماز بدون جهت، باعث غضب پروردگار است.( من لا یحضره الفقیه، ج1، ص217، ح651 ؛ بحارالانوار، ج79، ص351، ح23
منبع: سایت گلدون
